Mustafa Hamdullah ERGİN
Hasbihal
Kelime Hazinesi ve Arttırma Metotları 4
Kelime Hazinesini Arttırma Metodları 4
Okuma Metodu :
Kelime Dağarcığı veya Kelime Hazinesini geliştirmede,Zenginleştirmede en önemli Metodlardan biri okumadır.İnsanlar arsında çok okuyanların,Tahsil yapanların Kelime Hazinesi veya Kelime Dağarcığının,az okuyan veyaTahsil yapmayanlarınkinden daha Zengindir.
Vakit geçirmek ve ilgi duyduğu bir konuyu araştırmak için okuyan her insan,okuduğu Metin içinde yeni kelimelerle karşılaşır.Bu kelimelerin manalarını bazen sözün gelişinden çıkararak,bazende Sözlük(Lügat)ten arayarak öğrenir.Daha sonra okuduğu bir başka metinde de yine bu kelimelerle karşılaşabilir.Önceden mana(Meal)sını öğrenmiş olduğu bu kelimeler artık dağarcığına yerleşir.Lüzum(Elzem)hasıl oldukçada bunları kullanır.
Okullarımızda Öğretmen(Öğretici-Okutman-Hoca)lerimiz,okunan bir metinde karşılaşılan bu kelimeleri;
a-Sözün gelişinden manalarını çıkartarak veya öğrencilere çıkarttırarak,
b-Sözlük(Lügat),Ansiklopedi,İndeks(Dizin) ve Dipnotlardan buldurarak,
c-Varlık ifade ediyorsa Resmi(fotoğraf)ni (Mümkünse kendisini ) göstererek,
ç-Eş,Zıt, Yakın manalarını vererek veya başka kelimelerle mukayese(Karşılaştırma)sini yaparak,
d-Mücerred(Tecrit edilmiş) kelime ise tarifini yaparak…öğrencilerin kelime dağarcığına katar.
Öğrencilere bol,bol Kitap,Gazete,Dergi,Mecmua ve Risaleler okutturarak okuma alışkanlığı kazandırır veya kazandırmağa çalışır.
Dinleme Metodu :
Radyo,Tv,Teyp, Kaset,CD,MP3,MP4 v.s. veya bir konuşmacı,Hatip dinlerken,hatta bir sohbet esnasında duyduğumuz yeni kelimeler olur.Bu kelimeler “Okuma” bahsindeki yollarla Kelime Hazinesi veya Kelime Dağarcığına yerleştirilebilir.
Öğretmenlerimiz sınıfta öğrencilerin dikkatlerini çekecek ve Kelime Hazinelerini Zenginleştirecek veya Kelime dağarcığına katılmasının lüzümuna inandığı kelimeleri(Ders anlatırken,yeri geldiği zaman)kullanır.Bu kelimeleri –Ders kesmeden-tahtaya yazar;daha sonra bu kelimeler üzerinde çalışma yaptırarak öğrencilerin Kelime Hazinesi veya Kelime Dağarcığının Zenginleşmesine yardımcı olur.
Şarkı,Türkü,İlahi,Kaside,Natı Şerif,Skeç,Radyo,TV oyunu,Haber v.s. dinleyerek yeni kelimeler kazanılır.
Halk(Ahali) İrfan’ını bu Metodla kazanmıştır.
Gözlem Metodu :
Umumiyetle müşahhas(Teşhis edilmiş)kelimeleri bu yolla kazanırız. Bazı varlıkların kendisini veya Resmini görerek ne olduğunu öğreniriz. Televizyon Sinema veya CD’den Film seyrederken,Seyahat ederken gördüğümüz değişik yer ve varlık adlarını öğrenir,Kelime Hazinesi veya Kelime Dağarcığımıza katarız.Mesela Orta Anadolu çocuğu”Bukalemun,,”u görmediği için bu hayvanın nasıl bir varlık olduğunu bilmez;fakat Televizyonda görerek öğrenebilir.
Bu sebeple,Okullarda kır gezileri düzenlenmeli,Okul gezileri tertip edilmeli,Okul çoçukları için özel Filmler yaptırılıp seyrettirilmelidir.
Bu Metot’da kullanılacak en uygun araç TV, Video,Slayt v.s.dir.
