Lütfen Hayvanlarι Kesmeyelim!…

Ömer ERDEM

Yakιnlaşmanιn sadece duygusal bir boyut olmadιğι ve veya sadece „fizikötesi“ âleme hasredilemiyeceği gerçeği de ortada. Sözümona biz de zaten bu yazιyι kaleme alιrken „Yakιnlaşma Bayramι“na yaklaşmakta olduğumuz gerçeğinden hareket etmiş bulunuyoruz. Az önce kullandιğιmιz ifade den hareketle Müslümanlarιn mübârek bildiği kurban bayramι için yeni bir isimlendirme gayreti içinde olduğumuz sanιsιna varιlmasιn. Bu ülkenin „elitistleri“ bu kutlu bayram için „Et Bayramι“ diğeri için de „Şeker Bayramι“ gibi nobran yaklaşιmlar zaten sergiliyorlar, neyse ki konumuz bu değil. Biz yaklaşmakta olan kurban bayramιnιn sadece bir „yaklaşma“ meselesi olduğuna vurgu yapmak niyetindeyiz. Bu bakιmdan kurban bayramιnι mübârek bilenleri muhatap alarak bazι şeyler söylemek niyetindeyiz. Zira kurban bayramι müslümanlar arasιnda bile hakkιyla takdir edilememektedir. Mesele ya Hz. İbrahime indirilen „koyun“ ile masalιmsι bir duygusal iklime yahutta „sosyal yardιmlaşma“ gibi pratik faydaya tahvil edilmeye çalιşιlmakta, en azιndan böyle bir algιnιn oluşmasιna hizmet edilmekte ve kurbandaki esas maksat olan „yakιnlaşma“ yahutta „takkarrub“ gözden uzak tutulmaktadιr. Bir kere normal bizim ilmihâl kitaplarιmιzda ki fιkιh kodifikasyonu üzerinden yapιlmakta olan öğretinin baştan aşağιya sorunlu olduğunu ifade etmek zorundayιz. Kurbanιn İmam-ι Azam Ebu Hanefi ye göre vacip diğer bazι mezheplerde kuvvetli sünnet olmasι (Esasen vacip kategorisi de bir nevi kuvvetli sünnettir.) ve mutlaka ilgili şartlarι havi her müslümanιn yerine getirmesi gereken bir ibadet olduğu yönündeki anlatιmlar özünde doğru olmakla birlikte eksik anlatιmlardιr. Bir keresinde laikçi medyadan bir muhabir bu sene „Kurban Bayramι Hacca tesadüf etti“ dediğinde bu ülke beyazlarιnιn inanmasalar bile içerisinde yaşadιklarι toplumun inançlarιna ne kadar uzak olduklarιnι göstermesi bakιmιndan önemli bir örnek oluşturmuştu. Ancak müslümanιm diyen insanlarιn önemli bir bölümü de mâlesef kurban dendiğinde bunu „Hac“ ile hiç ilişkilendirmiyorlar. Halbuki kurban Hac da yapιlan bir ibadettir. Ancak tabi ki bu ibadeti Kâbe dιşιnda bulunanlar yapamaz diye bir şey yoktur. Hac için yapιlan çağrιya çeşitli sebeplerle iştirak edemiyenler aslιnda orada oluşan bir anlamda mahşer provasιna bulunduklarι yerden kurban göndererek „iştirak“ etmiş olurlar. Nitekim Hac suresi 27 ve 28. ayetler bunu bütün sarahatiyle anlatmaktadιr: „ İnsanlar arasιnda haccι ilan et ki, gerek yaya olarak, gerekse nice uzak yoldan gelen yorgun argιn develer üzerinde , kendilerine ait bir takιm yararlarι yakιnen görmeleri, Allahιn kendilerine rιzιk olarak verdiği kurbanlιk hayvanlar üzerine belli günlerde Allahιn ismini anmalarι (kurban kesmeleri için) sana (Kâbe) gelsinler. Artιk ondan hem kendiniz yeyin, hem de yoksula, fakire yedirin.“
Bu ayet-i kerimeden hemen sonra devam eden ayetler de 38. ayete kadar hep kurban ve hac`dan bahseder. Daha doğrusu hac içinde yer alan bir ibadet olan kurban dan bahseder. Zira buralarda bile yapιlmakta olan esas vurgu yakιnlaşma meselesidir. Peki ama kim kime yakιnlaşacak, işte temel soru buradadιr. Zira biz yüce Allahιn „ Biz ona (insana) şah damarιnda daha yakιnιz“ kesin emri ilâhisinin Kuràn da yer aldιğιnι biliyoruz. Allah insana şah damarιndan daha yakιn ise o halde insanιn Allaha yakιnlaşmasι gerekmektedir. Nitekim insanιn fabrika ayarlarι (fιtratι) Allaha yakιn olmak üzerine kodlanmιş olmakla birlikte sιrf imtihan hasιl olabilsin diye bu ayarlar yaratιcι tarafιndan sabitlenmemiştir. Nitekim melekler için meselâ bu ayarlar sabitlenmiştir. Ancak insanιn fιtratι güzel, iyi ve doğru ve yakιn olmakla birlikte hemen her zaman uzaklaşma ihtimâli bulunduğundan insan takrar bu „varoluşsal“ özüne çağrιlmaktadιr. Zaten sadece kurban da değil bütün ibadetler de maksat bu dur. Yoksa Allahιn kimsenin bazι „ritüellerle“ meşgul olmasιna ihtiyacι yoktur. Kâbe, insan soyunun yeryüzüne ilk indirildiği yer, Allahιn evi. Belki de yeryüzünün insan hayatιna elverişli olduğu ilk ve tek bölge. Hangisi olursa olsun insan hac için kâbeye çağrιldιğιnda belki de atasι ademi dolayιsιyla bir anlamda „kendini“ hatιrlamasι için ona bir imkân verilmiş olur. Dünyevi gailelerin arasιnda kendini bile unutmaya meyyâl olan insana bir hatιrlama vesilesidir Hac. Kendini unutanιn Rabbini unutmasι zaten kaçιnιlmazdιr. Rabbini untmasa bile ondan uzaklaştιğι buz gibi bir hakikat. İşte kurban yoluyla da bu uzaklarι yakιn etmek için insana Allah böylesine muazzam bir imkân sunmaktadιr. Yani; „haydi kulum, kalk buralara bir gel de bir gör bakalιm, sen aslιnda Allah karşιsιnda ne kadar acizsin ve Allaha kul olmakta yaptιğιn ihmalkârlιklar yüzünden bir bak bakalιm nelere kul olmak durumunda kalmιş ve sana bu kadar yakιn olan ve senden asla umut kesmeyen Rabbinden ne kadar da uzaklaşmιşsιn“ denilmektedir.
Nitekim Kurbanιn kesilen bir hayvan ile ilişkisinin sadece onu keserek bir anlamda Allah ile aramιzda perde olan şeyleri kenara çekmekten ibaret olduğunu bize yine Kuràn söylemektedir:

 „Onlarιn ne etleri ne de kanlarι Allaha ulaşιr, fakat O`na sadece sizin sorumluluk bilinciniz ulaşιr. Sizi hidâyete erdirdiğinden dolayι Allahι büyük tanιyasιnιz diye O, bu hayvanlarι böylece sizin istifadenize verdi. (Ey Muhammed!) Güzel davrananlarι müdele!.“ (Hac Suresi 37.ayet)

Allaha yakιn olmanιn yolu birilerin zannetiği gibi dünyadan tamamen kopup zührevi bir hayat yaşamak değildir. Eğer öyle olsaydι iki cihan serveri Hz. Muhammed Mustafa (s.a.v) öyle bir hayatι tercih ederdi. Allaha yakιnlaşmanιn yolu kurala uygun bir hayvanι boğazlamak da değildir. O kadarcιk olsaydι bu gerçekten çok ucuz olurdu. İbrahimden Allah oğlunu istemişti de o en ufak bir duraksama bile göstermeyip teslim olmuştu. Hicretin gelini Hacere sokulan şeytan eli boş dönmüş, İsmail de „baba emrolunduğunu yerine getir“ diyerek tam bir „teslimiyyet“ örneği vermişti. Allahιn oğullarιmιza da hayvanlarιmιza da ihtiyacι yok. Onlarιn hepsi zeten O`nun. O, bizden sadece insan olmanιn sorumluluğunun bilincinde olmamιzι istiyor. Diğer insanlara ve eşya`ya karşι tam bir „özgürlük“ içinde olmamιzι istiyor. Zira Allaha gerektiği gibi kul olmayanlarιn varιp dayanacaklarι tek nokta ya başka bir insanιn, ya bir eşyanιn yahutta kendi heva ve heveslerinin kulu olacaklarι gerçeğidir.
Yakιnlaşmak güzel davranmaktιr, güzele, iyiye, doğruya, gerçeğe talip olmaktιr. Güzel davarananlar ise müjdelerin en büyüğünü hakedeceklerdir.
Allaha yakιn olmak diğer ilâhιmsι vehimlere ve dünyalιklara yakιnlaşmaktan hem daha bereketli ve kazançlι ve hem de daha kolaydιr. Cebinizin şiskin olmasι ve en semiz hayvanlardan üçer beşer kesmeniz sizi Allaha yakιnlaştιrmaz, belki de uzaklaştιr. Biz onun için hayvanlarι „kesmeyiz“, „kurban“ ederiz. Ama bu kuru kuruya „kadan alam, kurban olam“ türküsünden ibaret kalιrsa o zaman kurban olmaz, karabet, kurbiyyet, takarrup olmaz, olsa olsa „garabet“ olur. Mesele kuvvetini damarlarιndaki akan kan da aramak yerine Allah için çarpan „yüreğine“ başvurmaktιr. Kalpleri evirip çeviren Allaha hulusu kalb ile teslim olursan semiz hayvanlar kesemesen de yakιn olursun. Eğer gönlün kâbe için yanιp tutuşuyor da gidecek bir „yol“ bulamιyorsan Allah „Kâbeyi“ sana getirir, yeter ki sen inandιğιn Allaha güven. Hayvan kesemiyorsun ama yine de Allaha yakιn olmak isiyorsan binlerce yol var ama sözün sonunda kolay bir tavsiyede bulunacak olursak Allaha düşman olmayιp „insan“ olmasιnι becerebilmiş herkese Allah için „gülümse“ bu sana yeter.
Ve ardιndan Ey Rabbim ben hayvan kurban etmeye imkân bulamadιm ama senin rιzan için insanlara gülümsedim, „gülümsememi senin yoluna kurban ettim“ de yetecektir.
Kurbanlarιmιzι kesmek değil de „kurban etmek“ temennisiyle.
Baki Selam ve Saygιlarιmla.

Ömer Erdem
Mainz/Almanya

Not: Bütün okuyucularιmιn Kurban Bayramlarιnι en samimi dileklerimle tebrik eder, bereket ve takarrub niyaz ederim.