Öğretmen Eser'le Ahilik Üzerine Söyleşi

Editör

FERİDUN ESER İLE KÜLTÜR DEĞERLERİMİZDEN BİRİ OLAN AHİLİK ÜZERİNE SÖYLEŞİ

Feridun Eser kimdir?

1974 yılında Sakarya ilinin Akyazı doğdum.  Babamın memuriyeti nedeniyle İzmit'e taşındık; ilk, orta ve liseyi İzmit'te bitirdim. Daha sonra Kayseri- Erciyes Üniversitesi Pazarlama bölümünü okudum.  Sakarya Üniversitesi Sosyoloji bölümüne kayıt oldum. 1999 yılında bölüm birincisi olarak mezun oldum. Aynı yıl Felsefe öğretmeni olarak atamam yapıldı. Kütahya'da göreve başladım. Dumlupınar Üniversitesinde Sosyoloji alanında yüksek lisans eğitimine başladım ve "Ermeni Örgütlenmeleri ve Komitacılık Hareketleri" tezi ile mezun oldum. Geyve İmam Hatip Lisesinde Felsefe öğretmeniyim.

Yazı ve konferanslar

Ermeni sorunu, Ahilik, Mevlana, Değerler Eğitimi, Verimli ders çalışma metotları gibi konularda birçok yazım yayınlandı. Ayrıca bu konularda seminerler ve konferanslar veriyorum. Yeni araştırma ve çalışmalar da yapıyorum.

Ahilik nedir?

Ahi, kardeş, eli açık, cömert gibi anlamlara gelir. Selçuklular ve Osmanlıları zamanında varlığına rastladığımız Ahilik, bir esnaf ve sanatkârlar teşkilatıdır. Ancak çok yönlü bir örgütlenmedir. Ahilik, hem mesleki eğitim hem de dini- ahlaki eğitim veren bir kuruluştur. Belirli zamanlarda esnaf arasında dini, ahlaki sohbetler yapılırdı.  Müslüman – Türk esnaf ve sanatkârları arasında yardımlaşma ve dayanışmayı sağlayan, üretimi, kaliteyi ve fiyatları denetleyen bir yönü de vardı. Tamamen İslami kurallara bağlı olarak bir üretim, pazarlama ve ticaret yürütülürdü. Günümüzdeki esnaflar federasyonunun ve tüketici hakları derneği gibi faaliyetleri vardı. Hem üreticiyi hem tüketiciyi korumaya dikkat ederdi. Milli – İslami bir ekonomik modeldi. Anadolu’daki Rum, Ermeni ile Yahudi esnaf ve sanatkârlara karşı Müslüman esnaf ve sanatkârların kurduğu birlikti.  Müslüman tüketicinin de ihtiyaçlarını rahatlıkla karşılayabiliyordu.

Ahiliğin kurucusu kimdir?

Ahi Evran, Ahiliğin kurucusudur. Hem bir âlim, hem tüccardır. İlim ve meslek adamıdır. Bugünkü Azerbaycan topraklarında doğmuş sonradan Anadolu’ya gelmiş; Kırşehir, Kayseri, Nevşehir, Konya civarlarında yaşamıştır. 1261 yılında vefat etmiştir.

İş kutsal; çalışmak ibadettir’

Ahilikte, ‘‘İş kutsal; çalışmak ibadettir’’ anlayışı vardı. Böylelikle kişilerin, yaptıkları işi önemsemesi istenirdi. Bir işin önemsenmesi, o işin daha güzel yapılmasını sağlar. Tembellik, aylakçılık, kaytarıcılık ayıptır, günahtır. Üreten, değerlidir ve kişi, ürettiği kadar kıymetlidir. ‘‘Müşteri, velinimetimizdir’’ anlayışı vardı. Ahilik sırf kâr elde etmeye odaklı değildi, müşteriye saygı ve hizmet esastı. Müşterinin hakkı, hukuku korunur, gözetilirdi.  Ahilikte müşteri, yolunacak kaz değildir; adeta, altın yumurtlayan tavuktur. Ahiler kurallara uymayan esnaf ve sanatkâra kendi içlerinde yaptırım uygular, ceza keserlerdi. Bu bir denetimdir, disiplindir.

Eline, diline, beline sahip ol!

Evet! Bu söz, Ahilerin en önemli ilkelerinden biridir; eli, dili ve beliyle kimselere zulüm ve haksızlık yapılmaması öğütlenirdi. Kimseye vurmamak, çalmamak eline sahip olmaktır. Yalan söylememek, küfretmemek diline sahip olmaktır. Başkasını taciz etmemek, beline sahip olmaktır. Bu söz, Hz. Muhammed’in hadislere dayanan bir ilkedir. Güvenilir esnaf veya güvenilir Müslüman olmanın temelinde bu vardır. Hatta daha ötesi, güvenilir insan olmak için eline, diline, beline sahip olmak şarttır. Düşünsenize böyle insanların olduğu bir toplum iyi bir toplum olmaz mı? Biraz gayret etsek bunu başaramaz mıyız? Sadece biraz gayret!

Ahilerin kadınlara bakışı açısı nasıldır?

Bacıyan-ı Rum, Türk- İslam belki de dünya tarihinde ilk kadın teşkilatıdır. Bu teşkilatı ahiler kurmuştur. Dul bayanlara, öksüz ve yetim, genç kız ve çocuklara sahip çıkan, onlara eğitim veren, barındıran, meslek kazandıran, sahip çıkan bir kadın örgütlenmesidir.  Çok önemli bir toplumsal işleve sahiptir. Bu bacıların temel ilkesi de, ‘‘Aşına, eşine, işine sahip ol’’dur.  Toplumun temeli ailedir. Aileyi de, malum, dişi kuş yapar derler. Bu bakımdan kadınların, kızlarımızın eğitimi çok önemlidir. Bir yandan da şöyle bakın: Toplumun yarısı bayandır; bir toplum sadece erkeklerin eğitilmesiyle, çalışmasıyla kalkınamaz ki! Günümüz insanları da bu anlayışa sahip olsa, asla kadın cinayetleri olmaz.

Son olarak diyecekleriniz nelerdir?

Temel mesele, insan ve eğitim meselesidir. Sayıca çokluk değil nitelik, yani insanın kalitesi önemlidir; kaliteli insan, kaliteli iş üretir. Çalışan, üreten, işinin uzmanı, işini önemseyen ve tabi başkasına saygılı olan, karşıdakini önemseyen insanlar olmalıyız. Bu, mümkündür. Bu,  bizim gayretimize bağlıdır. Bilgiye açık ve istekli olmak gerekir. Kişisel gelişim, bilgiyle gerçekleşir.  Kadın-erkek demeden kişiler, eğitilir, meslek sahibi yapılırsa, zamanla toplum da gelişir. 

MEHMET AYDOĞAN

Geyve Haber