Son Gelişmelere Bakış

Fatih KAYHAN

1)Rusya'nın Suriye ile bir anlaşma imzalayarak Tartus limanında bir deniz üssü kurmayı planladığı kaydediliyor. Buna göre Rusya Akdeniz'de de etkinliğini artırmak istiyor. Bir kısım uzmanlar Rusya'nın son dönemde Kıbrıs sorunu ile yakından ilgilenmelerinin Tartus da kurulacak Rus deniz üssü ile de bağlantılı olabileceğini kaydediyor. Tartus 1970'li yıllarda Sovyetler Birliği'nin deniz üssü olarak kullanılıyordu. Rusya'nın ilk kez Sovyet sonrası dönemde Sovyetler Birliği toprakları dışında kuracağı üsle Suriye hava sahasının güvenliği açısından da önemli bir avantaj sağlayacağı kaydediliyor. Moskova'nın Sivastopol'daki üssün bir kısmını da Tartus'a taşıyacağı iddia ediliyor.

2) Amerika Birleşik Devletlerinin Avrasya ve Avrupa'dan sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı Daniel Fried, Kıbrıs'ta kapsamlı müzakerelerin en kısa sürede başlamasını desteklediklerini belirterek; "Tek millet, tek vatandaşlık ve bölünmemiş bir ülke görmek istiyoruz." dedi.Ada'ya iki günlük bir ziyaret gerçekleştiren Daniel Fried Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat tarafından kabul edildi. Güney Kıbrıs Rum yönetimi lideri Dimitris Hristofyas ve Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri'nin Kıbrıs Özel Temsilcisi Taye Brook-Zerihoun ile bir araya geldi. Temaslarının ardından Ara Bölgede basın toplantısı düzenleyen Fried, liderlerin ilerleme sağlamasını ve kapsamlı görüşmelere başlamasını umduklarını söyledi. Bir Amerikan planı olmadığını (!) , ancak Amerika Birleşik Devletlerinin açık desteği olduğunu kaydeden Fried, her iki liderin de çözüme bağlı olduğunu kaydetti. Fried, Avrupa Birliği'nin sürece teknik olarak destek verebileceğini kaydetti.

3) Kıbrıs'ta kapsamlı müzakereler 3 Eylül'de başlıyor. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat ile Kıbrıs Rum Yönetimi Lideri Dimitris Hristofyas, Kıbrıs sorununun çözümüne yönelik kapsamlı müzakerelere başlama konusunda anlaştı.Ara bölgede 4. kez biraraya gelen Talat ve Hristofyas, 2 buçuk saat görüştü. Görüşme sonrası ortak açıklamayı Birleşmiş Milletler Kıbrıs Özel Temsilcisi Taye-Brook Zerihoun yaptı. Zerihoun, liderlerin, BM Genel Sekreteri'nin iyi niyet misyonu çerçevesinde yürütülecek olan tam teşekküllü müzakerelerin 3 Eylül 2008 tarihinde başlaması kararını açıkladı.Çözüm Eş Zamanlı Olarak Referanduma Sunulacak
Özel Temsilci, müzakereler sonunda üzerinde anlaşmaya varılacak çözümün, ayrı ayrı ve eş zamanlı olarak referanduma sunulacağını da bildirdi.

4)İsrail Başbakanı Ehud Olmert, İran'ın 2010 yılına kadar atom bombası yapacağını iddia etti.İran devlet televizyonunun verdiği habere göre, İsrail Başbakanı Olmert İran'ın atom bombası yapabilecek her türlü donanıma sahip olduğunu öne sürdü. Olmert, Uluslararası güçlerin atom bombasına sahip olmadan önce İran'ı engellemesi gerektiğini söyledi.

5) Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere ve Fransa nükleer programını durdurmaması halinde İran'a yeni yaptırım tehdidinde bulundu.Amerikan Dışişleri Bakanı Condolezza Rice, Asya gezisine çıkarken uğradığı Birleşik Arap Emirlikleri'nde, ağırlıklı olarak İran üzerinde durdu.Condolezza Rice, İran'a nükleer programını durdurması için iki hafta süre tanındığını belirterek, bu süreye uymaması halinde Tahran'a ciddi bir cevap verilmesi gerektiğini söyledi.Rice, İran'a ek yaptırımların yeniden gündeme geleceğini söyledi.

İngiltere Başbakanı Gordon Brown da nükleer programıyla ilgili olarak büyük güçlerin teklifini reddetmesi durumunda, İran'ın büyük bir tecritle karşı karşıya kalacağı uyarısında bulundu.İsrail Meclisi Knesset'te konuşan ilk İngiliz başbakanı olan Brown, İran'ın nükleer programını durdurmaya kararlı olduklarını ve İsrail'in yanında yeraldıklarını belirtti.

Fransa Dışişleri Bakanlığı da İran'ı yeni yaptırımlar konusunda uyararak, Tahran'ın işbirliği ve tecrit edilme konusunda bir seçim yapması gerektiğini bildirdi.

6))Amerikan NBC televizyonuna mülakat veren İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, her türlü kitle imha silahına karşı olduklarını belirterek, "Nükleer silahların peşinde değiliz" dedi. geçmişten örnekler vererek nükleer silahlara sahip olmanın ülkelere avantaj sağlamadığına dikkat çekti.Bazı dünya güçlerinin nükleer enerjiyi, atom bombasına dönüştürerek insanlığa karşı kullandığını hatırlatan Ahmedinejad, "Atom bombası 20'nci yüzyıla ait ve biz yeni bir asırda yaşıyoruz. Gerçekte nükleer enerji, çok yararlı ve temiz bir enerji kaynağıdır. Bütün ülkeler, nükleer enerjiden istifade etmeli" diye konuştu.

7)İsrail Başbakanı Ehud Olmert, İsrail ile Suriye arasındaki endirekt barış görüşmelerinin dördüncü turu için iki üst düzey yardımcısını Türkiye'ye gönderdi. İsrail ile Suriye, Mayıs ayında, Türkiye'nin arabuluculuğunda barış görüşmelerine başlama kararı almıştı ancak taraflar, henüz yüz yüze görüşme kararı vermedi. Uzun süredir düşman olan tarafların Ağustos ayında doğrudan görüşmelere başlayıp başlamama kararının yapılacak dördüncü turda belli olacağı belirtiliyor.

8) İran Cumhurbaşkanı Ahmedinecad’ın gelecek ay Türkiye’ye gelmesi bekleniyor.

Bölgemizi yakından ilgilendiren son haberleri alt alta okuduğumuz zaman sancılı bir sürece girdiğimiz görülmekte. Öncelikle İran’ın nükleer programından taviz vermeyeceği açıkça anlaşılmaktadır.Aynı şekilde İsrail-ABD-İngiltere Bloğu İran’ın nükleer faaliyetlerinin durdurulmasına hayati önem veriyor.Bu şekilde köprüde birbirine yol vermeyen keçilerin hikayesinde olduğu gibi bir inatlaşma söz konusu.Rusya-İran-Suriye Bloğu ise ufak adımlar da olsa kararlı bir şekilde mücadelelerine devam ediyor.Peki bu sıcak bölgeye çok yakın olan Kıbrıs’ta neler değişti de tekrar taraflar müzakereye başladılar. Acaba Doğu Akdeniz’de ABD veya İsrail tarafından İran’a yapılacak muhtemel bir denizaltı saldırısı için rahat bir zemin mi hazırlanmaya çalışılıyor? Aynı şekilde Rusya, Suriye’nin Kıbrıs’a çok yakın bir bölgesi olan Tartus’a üs kurup ne yapmak istiyor?

Türkiye arabuluculuğunda yapılan Suriye ile İsrail arasındaki endirekt görüşmeler Rusya –İran –Suriye bloğunu kırmaya yönelik müzakereler mi?Yada bir oyalama taktiği mi?

Bütün bu soruların cevabı önümüzdeki günlerde adım adım anlaşılacaktır.Son olarak İran Cumhurbaşkanı Ahmedinecad’ın Türkiye gezisi ise sürecin önemli kilometre taşlarından biri olacağına benziyor.Çünkü bölgede Türkiye’nin tavrı tarafların bu mücadeleyi kazanıp kazanmayacağını belirleyebilir.Bu arada Türkiye’nin tavrını yönlendirmek isteyen güçlere ve yapacakları her türlü oyunlara dikkat etmek gerekmekte.