Yusufu Kuyudan Çιkarmak...

Ömer ERDEM

Kâinatι insana, insanι da kendisine ( kul olarak) tahsis etmiş bulunan ve insandan enbüyük projesi olarak bahseden yüce Allah insanlιğιn son çevriminde „eskimez ve eskitilemez değerlerin“, ilâhi prensiplerin yer aldιğι, değdiği yeri aydιnlara gark eden bir „Nur“ olarak gönderdiği Kuràn-ι Kerimde bir anlatιm tarzι olarak oldukça sιk bir şekilde „Kιssa“ halinde anlatιm yöntemine başvurduğunu görmekteyiz. O kadar ki 6236 ayetten oluşan mübarek kitabιmιzιn yaklaşιk 2121 ayeti kιssalardan oluşmaktadιr. Bu kιssalar içinde Allahιmιzιn „Ahsenel Kasas“ yani kιssalarιn en güzeli diye bahsettiği „Yusuf kιssasι“ da yer alιr. 

İnsanlιk tarihinin belli kesitlerindeki belli nsanlara(Peygamberlere) bazι toplumlara, bazι kişilere ve olaylara atιf yapan bu kιssalar çoğu zaman „yer zaman ve kişi“ ismine yer vermezler. Ve herhangi bir kιssa ilgili olayι baştan sona da anlatmaz. Sadece ilgili hayatιn önemli kιsιmlarιndan kesitler verir. Üstelik bu kιssalar müstakil olarak bir surede de yer almazlar. Ayrιca bizzat Kurànιn ifadesiyle bunca yoğun kιssa anlatιmιna rağmen bunlar sadece özetin de özetinden ibarettir. Zira Kuràn anlatιlmayan kιssalardan da bahsetmektedir.

Yüce Allahιn engüzel kιssa diye nitelemekte olduğu Yusuf suresi az önce saydιğιmιz kriterlerin bir çoğundan istisna edilmiştir. Ancak kιssalarιn ibret ve mesaj verme ana fikri belki de en fazla bu kιssa da ortaya çιkmaktadιr.

Yusuf suresi müstakil bir sure ve oldukça uzunca bir sure. Ancak yinede burada Hz. Yusuf (a.s)ι`n bütün hayatιndan bahsedilmez. Bu kιssa da öne çιkan ögeler:

Kuyu

Zindan

Aşk

Namus,

 İffet

Nefret

Muhabbet

Sadakat

İhanet

Hased

Fesat

Tuzak

Geleneksel öğretinin „hoca“ adιιnι verdikleri insanlarιn handiyse emekli olana kadar döne döne Yusuf kιssasι´anlattιğι ve hatta büyük bir bölümünün hadiseyi neredeyse sadece „güzellik, aşk, nefret, ihtiras“ üzerine kurguladιğι ve bu arada tabiiki kιssadaki asιl mesajιn güme gittiği bir vakιa.

 Oysa ki, kuyudan zindana ve oradanda Mιsιr sarayιna intikal etmek nasιl bir ibret tablosu ile dolu. Akιl sahipleri için burada alιnacak ne kadar güzel öğütler var. Ama ne ki Yusuf sadece güzelliğinden dolayι hem Züleyhanιn ve hem de onu kιnamakta olan Mιsιr aristokrasisinin kibirli kadιnlarιnιn; bu ancak bir melek olabilir diyerek parmaklarιnι kesmelerinden ibaret kalιr. Kιssalarιn ve tabiki örneklikle ibretliğin en güzeli olarak adlandιrιlmιş olan Yusuf kιssasι platonik bir aşk tadιnda anlatιlarak hadise biraz da „magazinleştirilerek“ asιl mecrasιndan saptιrιlmιş olur. 

Geleneksel Anlayιş

Atalardan öğrendiği ile kalmakta ιsrar edenler, Kurànιn defalaraca; peki ya onlarιn atalarι akletmemişse yinede mi onlarι takip edeceksiniz uyarιsιna rağmen bildiklerinden şaşmazlar. Bu kadar mübârek(!) alimlerden daha mι iyi bileceksiniz, Kuràn bu alimler olmadan anlaşιlamaz, Biz kim Kurànι anlamak kim v.s, v.s

Tabi hal böyle olunca ve çoğunlukla akιl devredιşι yahutta en iyi ihtimal „kirada“ olunca Kuràn dιşlanmakta ve bu sayede Kurànιn indirdiği dine paralel „yeni bir din“ sökün etmektedir. Atalardan bu yana „gelenlere“ yapιlan „ek“ ler sayesinde „gelen+ek“ sonunda „gelenek“ adιnι almakta ve getirdikleri din de elbette ki İslâmdan daha ziyade „gelenek dini“ olup çιkmaktadιr.

 Kuyuda Kimse Var mι?

Bugün kuyuda kim yok ki? Saymaya kalksan sayamazsιn. Müslümanlarιn büyük bir bölümü kuyuda debelenip duruyor. Burada kuyuda bulunmaktan daha ilginç olanι kuşkusuz ki bu insanlarιn büyük bir bölümünün bunu kabullenmiş olmalarι ve dahasι bir kιsmιnιn ise her halinden kuyu olduğu belli olan bu çukuru düzlükmüş gibi görebilme gafletidir. Kuyuda bulunanlarιn durumu ne olursa olsun, hangi pozisyonda ve hangi tavιrlarda bulunursa bulunsunlar meğerki kuyuda iseler kuyu dιşιnda bulunanlarιn tavιr ve davranιşlarι bizim için daha bağlayιcι ve daha ehemmiyetlidir.

Kuyunun dιşιnda bulunan müslümanlarιn kuyuda bulunanlara karşι yeknesak bir tutum içinde olduklarιnι ileri süremeyiz. Böylesi toptancι bir yaklaşιm çok ucuz bir polemikten öteye bir anlam taşιmaz. Müslümanlarιn kuyudaki Yusuf yahut Yusuflara karşι tavιrlarιnι 3 farklι şekilde özetlemek mümkündür:

Umursamaz Tavιr

Kuyuda birilerinin olduğundan haberi bile yoktur. Bir şekilde haberdar edilse bile „banane“ bana mι sordu da kuyuya düştü, düşmeseydi dercesine bir „patavatsιz, duyarsιz ve yakιşιksιz“ bir tavιr içinde olanlar.

Suret-i Haktan Görünenler

Bunlarιn kuyuda „Yusuf“ olduğundan haberleri vardιr. Ancak işleri çok tιkιrιnda olduğu için kuyudan Yusufu çιkarmak hem zaman ve hem de maliyet gerektirdiği için ağιr gelmektedir. Ancak bulunduklarι pozisyonlar ve sosyal statüler Yusufa tamamen kayιtsιz kalmalarιna da engel teşkil etmektedir. Bunun için genellikle bu kesim Yusufu kuyudan çιkarmak için bir hamle yapar ve kuyunun başιna kadar gelir. Kuyunun başιna gelir ama bu defa „urgan(ip)“ kιsa gelmiştir. Kuyu çok derindir. Siz bu bahaneleri biraz daha uzatabilirsiniz.

Kuyu diye derdi olanlar

Gerçekten böyle insanlar(müslümanlar) da var mι acaba diye bir soru gelebilir. Çok öfkelendiğim zaman ben de böyle sorular soruyorum. Evet sayιlarι az da olsa böyle cins kafalι müslümanlarιmιz var. Gelenekçilerin, dünya şu „mübârek veli zatιn yüzü-suyu hürmetine ayakta duruyor“ diye saçma-sapan mavallarι yerine insanιn, dünya illâ da birileri için ayakta duracaksa işte bu nicelik olarak az ama nitelik olarak yüksek insanlarιn sayesinde ayakta duruyor dememiz gerekir. Zira bu insanlar hiç bir bahane ileri sürmeden kuyudaki Yusuflar kurtulsun diye elllerinde urgan ve ip olmadιğι halde üzerlerindeki „elbiselerden yιrtιp urgan yaparak“ kuyuya sarkιtacak kadar „alicenap, özverili, mutttaki“ müslümanlardιr. Zira onlarιn bir derdi vardιr. Derdi olan dertlenir. Kuyu diye derdi olan o bahtiyar insanlarιn „zindan“ diye bir imtihanlarι olur. „Namus ve iffetleriyle, aşk, korku, nefret, ihanet ve hasretle“ imtihan edilebilirler. Ancak o muttaki kullar bilirler ki bütün bu imtihanlarιn ardι „selâmet ve esenlik yurdu“dur. O zaman ne gam! İmtihandan başarι ile çιkanlar zindanι „özgürlük“ olarak tarif ve tavsif edenler sonuçta Mιsιrà „sultan“ olurlar.

Kuyuyu dert edinenlere selâm olsun.