Dar Bölge’de CHP ve MHP Milletvekili Çıkartamıyor

Hüseyin ÖZÇELİK

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından geçen hafta açıklanan demokratikleşme paketinde yer alan seçim sistemlerinden biri olan yüzde 5 baraj ve daraltılmış seçim bölgesine ilişkin coğrafi yakınlıklar ve nüfus projeksiyonlarını da dikkate alarak simülasyon hazırlandı.

Milliyet Gazetesi’nin haberine göre; 2011 seçim sonuçları dikkate alınarak hazırlanan simülasyonda, AK Parti milletvekili sayısını 350'ye çıkartırken Sakarya’da da 7-0 yapıyor. 2011 Seçimlerinde birer milletvekili çıkartan MHP ve CHP yüzde 5 baraj ve daraltılmış seçim bölgesi uygulamasına gidilmesi halinde 2015 seçimlerinde Sakarya’dan milletvekili çıkartamıyorlar.

2015 genel seçimlerine yüzde 5 baraj ve dar bölge seçim uygulamasıyla gidilmesi halinde ülke 550 seçim çevresine bölünecek. Böylece bir seçim çevresinde en yüksek oyu alan parti ya da bağımsız aday milletvekili seçilebilecek. Sakarya’nın seçim bölgelerine göre bölünmesi halinde 2007 ve 2011 seçimleri baz alındığında MHP ve CHP hiçbir yerde AK Partiyi geçemediğinden dar bölge seçim sistemine geçilmesi halinde AK Parti, Sakarya’da 7-0 yaparak tüm milletvekilliklerini kazanıyor.

Dar bölge seçim sistemi, ülke barajı uygulamasını ortadan kaldırdığı için seçim çevrelerinde siyasi ittifaklara da zemin hazırlıyor. Partiler farklı seçim çevrelerinde aday göstermeyerek fiilen başka partileri destekleyebiliyorlar. Muhtemelen 2015 seçimlerinde MHP ve CHP Sakarya’da bir ittifaka gidecekler. Belki de bazı bölgelerde bu iki partiden biri aday göstermeyerek diğerinin adayını destekleyecek. CHP ve MHP’nin seçim ittifakı yapmasına rağmen 2011 seçimlerine göre her iki partinin en yüksek oy aldığı yerlerde bile toplamları yüzde 35’i geçmiyor. AK Parti 2011 seçimlerinde en düşük oy aldığı yerleşim biriminde bile yüzde 53.5 oy aldığı göz önüne alındığında her iki parti ittifak yapmaları halinde bile AK partiyi geçmeleri mümkün değil.

Bu durumda CHP Milletvekili Engin Özkoç ve MHP Milletvekili Münir Kutluata önümüzdeki seçimde TBMM’ye gidemiyorlar. Artık MHP ve CHP listelerinin birinci sırasında bulunmak bile milletvekili seçilmek için yeterli olmayacak. 2015 seçimlerinde CHP’nin birinci sırasında yer alabilmek için büyükşehir belediye başkan aday adayı olan Ecevit Keleş ve Raşit Dünya’ya da şimdiden geçmiş olsun. Yine bu durum MHP’nin birinci sırasında yer almak için mücadele eden Mehmet Erdoğan, Recai Coşkun, Zihni Açba, Orhan Ünver vb. gibi isimlerin de milletvekili olamayacağı anlamına geliyor. Mevcut seçim sistemi sanılanın aksine Sakarya’da, yüzde 10’luk ülke barajını geçmeleri halinde muhalefet partilerine yarıyordu. Muhalefet partileri hiçbir yerleşim bölgesinde yüzde 20’nin üstünde oy almadıkları halde TBMM’ye iki milletvekili gönderdiler.

Türkiye’nin 550 bölgeye bölündüğü, ülke barajının sıfır olduğu, her bölgede bir milletvekilinin seçildiği sistem en demokratik seçim sistemi olduğunu söyleyebiliriz. Bu sistem İngiltere, ABD ve Fransa gibi demokrasinin beşiği kabul edilen birçok gelişmiş ülkede uygulanıyor. Dar bölgede, adayın isminin liderin iki dudağının arasından çıkması yeterli olmayacak. Aday da partisi ve genel başkanı kadar ön planda olmak zorunda. Bu sistem güçlü milletvekilliğine de kapı aralıyor.

Öte yandan şuan ki mevcut sistemde seçmen ile vekiller arasında kuvvetli bağların olduğunu da söyleyemeyiz. Dar bölge veya daraltışmış bölge seçim sistemlerinde ise seçmenler kime oy verdiğini bilecekler. Beklentileri yerine gelmezse, sonraki seçimde de o milletvekilinden hesabını sorabilecekler.